ทะเบียนบ้านสำคัญอย่างไร เจ้าบ้านกับเจ้าของบ้านต่างกันอย่างไร

เรื่องของ “ทะเบียนบ้าน” เป็นสิ่งที่คนซื้อบ้าน ซื้อคอนโด ทุกคนต้องปฏิบัติตามกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็นการย้ายทะเบียนบ้าน หรือแม้แต่การแจ้งสมาชิกเข้ามาอยู่บ้าน ซึ่งแน่นอนบางคนอาจกำลังสงสัยว่า เจ้าบ้านกับเจ้าของบ้านมีหน้าที่แตกต่างกันอย่างไร รวมไปถึงเรื่องของเอกสารการขอทะเบียนบ้าน และขั้นตอนทางกฎหมายที่คนซื้อบ้านจำเป็นต้องรู้

เจ้าบ้านกับเจ้าของบ้าน แตกต่างกันอย่างไร?

หากใครสังเกตในทะเบียนบ้านมักจะมีคำว่า “เจ้าบ้าน” ปรากฎอยู่ แน่นอนว่ายังมีหลายคนที่ไม่เข้าใจหน้าที่ที่แท้จริงว่าเจ้าบ้านคืออะไร แตกต่างกันอย่างไรกับเจ้าของบ้าน โดยสามารถแยกบทบาทและสิทธิทางกฎหมายได้ดังนี้

เจ้าบ้านคืออะไร มีสิทธิหน้าที่ทางกฎหมายอย่างไร?

เจ้าบ้าน คือ บุคคลที่เป็นหัวหน้าครอบครัวและมีหน้าที่รับผิดชอบในการจัดการทะเบียนบ้าน โดยเจ้าบ้านไม่จำเป็นต้องเป็นเจ้าของบ้านเสมอไป อาจเป็นผู้เช่าหรือบุคคลที่ได้รับมอบหมายจากเจ้าของบ้านให้ดูแลบ้านแทนได้ ทั้งนี้หากเจ้าบ้านย้ายออกจากทะเบียนบ้าน เสียชีวิต สูญหายหรือสาบสูญ จำเป็นต้องติดต่อไปยังสำนักทะเบียน เพื่อทำการแต่งตั้งเจ้าบ้านใหม่จากผู้อาศัยคนใดคนหนึ่งที่มีชื่อในทะเบียนบ้าน เพื่อดำเนินการทางทะเบียนราษฎรแทน

หน้าที่ของเจ้าบ้าน

เจ้าบ้าน มีหน้าที่ตาม พ.ร.บ. การทะเบียนราษฎร พ.ศ. 2534 กำหนด อาทิ การแจ้งเกิด-ตาย ย้ายที่อยู่อาศัย ขอเลขที่บ้าน หรือเรื่องอื่นๆ เกี่ยวกับบ้าน ซึ่งสามารถสรุปหน้าที่ของเจ้าบ้านได้ดังนี้

• แจ้งคนเกิดในบ้าน
• แจ้งคนตายในบ้าน
• แจ้งคนย้ายเข้า-ย้ายออก
• สร้างบ้านใหม่หรือรื้อถอน
• ขอเลขที่บ้าน

เจ้าของบ้านคืออะไร มีสิทธิหน้าที่ทางกฎหมายอย่างไร?

เจ้าของบ้าน หมายถึง เจ้าของกรรมสิทธิ์ที่มีชื่อในโฉนดที่ดิน หรือสัญญาซื้อขาย

หน้าที่ของเจ้าของบ้าน

เจ้าของบ้าน มีหน้าที่ตามกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เป็นผู้มีสิทธิ์ในการขาย โอน บ้านและที่ดิน และสามารถโอนถ่ายให้ลูกหลานเป็นเจ้าของบ้านได้

ทะเบียนบ้านมีกี่ประเภท?

สำหรับประเภทของทะเบียนบ้านในปัจจุบันมีด้วยกันทั้งหมด 5 ประเภท

1. ทะเบียนบ้านชั่วคราว

เป็นทะเบียนประจำบ้านที่ออกให้กับบ้านที่ปลูกสร้างในที่สาธารณะ หรือโดยบุกรุก ป่าสงวน หรือโดยมิได้รับอนุญาตตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมการก่อสร้างอาคาร หรือตามกฎหมายอื่น ทั้งทะเบียนบ้านชั่วคราวเป็นเอกสารราชการใช้ได้เหมือนทะเบียนบ้าน และผู้มีชื่อในทะเบียนบ้านชั่วคราวคงมีสิทธิและ หน้าที่เช่นเดียวกับบุคคลที่มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้าน

2. ทะเบียนบ้าน (ท.ร.13) เล่มเหลือง

ใช้สำหรับลงรายการที่อยู่อาศัยของคนต่างด้าวที่เข้าเมืองโดยชอบด้วยกฎหมายแต่อยู่ในลักษณะชั่วคราว หรือเข้าเมืองโดยมิชอบด้วยกฎหมายตามกฎหมายว่าด้วยคนเข้าเมือง

3. ทะเบียนบ้าน (ท.ร.14) เล่มน้ำเงิน

ใช้สำหรับลงรายการข้อมูลที่อยู่อาศัยของคนที่มีสัญชาติไทย หรือ คนต่างด้าว ที่มีใบสำคัญประจำตัวคนต่างด้าว

4. ทะเบียนบ้านชั่วคราวของสำนักทะเบียน

เป็นทะเบียนบ้านที่ผู้อำนวยการทะเบียนกลาง กำหนดให้ทุกสำนักทะเบียนจัดทำขึ้น เพื่อใช้ลงรายการของบุคคลซึ่งขอแจ้งย้ายออกจากทะเบียนบ้าน (ท.ร.14) เพื่อเดินทางไปต่างประเทศ ให้ทุกบ้านมีเลขประจำบ้าน บ้านใดยังไม่มีเลขประจำบ้าน ๆ ให้เจ้าบ้านแจ้งต่อนายทะเบียน ผู้รับแจ้งเพื่อขอเลขประจำบ้านภายใน 15 วันนับแต่วันสร้างบ้านเสร็จ

5. ทะเบียนบ้านกลาง

ไม่ใช่ทะเบียนบ้าน แต่เป็นทะเบียนที่ผู้อำนวยการทะเบียนกลางกำหนดให้จัดทำขึ้น สำหรับลงรายการบุคคลที่ไม่อาจมีชื่อในทะเบียนบ้านได้

---

ทะเบียนบ้านดิจิทัลคืออะไร?

เมื่อวันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2565 ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่ กฎกระทรวง กระทรวงมหาดไทย เรื่อง กำหนดการปฏิบัติงานการ "ทะเบียนบ้าน" ด้วยระบบดิจิทัล ปี 2565 สาระสำคัญของประกาศดังกล่าวได้ระบุในข้อปฏิบัติงานการ "ทะเบียนบ้าน" ด้วยระบบดิจิทัล ปี 2565 โดยให้สำนักงานทะเบียนกลาง จัดให้มีการบริการงานทะเบียนด้วยระบบดิจิทัล เพื่อให้ประชาชนที่ได้รับการพิสูจน์และยืนยันตัวตนทางดิจิทัลแล้ว สามารถขอรับบริการผ่านระบบดิจิทัลได้ด้วยตนเอง

ซึ่งปัจจุบันในปี 2568 สามารถใช้บริการดู “ทะเบียนบ้านดิจิทัล” ผ่านแอปพลิเคชัน ThaiD

ทะเบียนบ้านดิจิทัลใช้ทำอะไรได้บ้าง?

• ใช้ตรวจข้อมูลส่วนบุคคลผ่านระบบฐานข้อมูลประชาชน และการบริการภาครัฐ
• การจองคิวรับบริการงานทะเบียนล่วงหน้า
• การแจ้งย้ายที่อยู่
• บริการในด้านงานทะเบียนราษฎรประเภทอื่นๆ ( เช่น งานทะเบียนราษฎร เช่น การตรวจคัดและรับรองสำเนารายการทะเบียนราษฎร การแจ้งย้ายเข้า/ย้ายออก/ย้ายปลายทางของสมาชิกในบ้าน การแจ้งเกิด การแจ้งตาย )

ขั้นตอนการขอทะเบียนบ้านดิจิทัลมีอะไรบ้าง?

ผู้สนใจสามารถใช้บริการทะเบียนบ้านดิจิทัล สามารถใช้งานได้ผ่านโทรศัพท์มือถือสมาร์ทโฟน โดยจะต้องดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน “ThaiD” สำหรับระบบปฏิบัติการ iOS ดาวน์โหลดได้ที่ Appstore และสำหรับระบบปฏิบัติการ Android ดาวน์โหลดได้ที่ Playstore

ที่มา: สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง

---

ทะเบียนบ้านปล่อยว่าง ไม่มีเจ้าบ้านได้ไหม?

หลายคนอาจสงสัยว่าจากกรณีข้อที่ 2 หากไม่สามารถหาชื่อญาติ พ่อแม่ พี่น้อง มาใส่ในทะเบียนบ้านได้ สามารถทำให้ชื่อในทะเบียนปล่อยว่างได้หรือไม่ กรณีดังกล่าวสามารถทำได้ แต่ถ้าเกิดวันหนึ่งอยากขายบ้าน ขายคอนโดขึ้นมาและถือครองอสังหาฯ นั้นไม่ถึง 1 ปี จะต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะตามที่กฎหมายกำหนด คือ "พระราชกฤษฎีกาฯ (ฉบับที่ 244) พ.ศ. 2534 กำหนดให้ยกเว้นภาษีธุรกิจเฉพาะสำหรับ การขายอสังหาริมทรัพย์ที่ใช้เป็นที่อยู่อาศัยโดยมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านไม่น้อยกว่า 1 ปี นับแต่วันได้มา ดังนั้นหากท่านที่ขายอสังหาฯ ไปโดยไม่มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้าน จึงไม่ได้รับยกเว้นภาษีธุรกิจเฉพาะ"

เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับภาษีธุรกิจเฉพาะ จากกรมสรรพากร

แจ้งชื่อย้ายออกทะเบียนบ้าน

การแจ้งชื่อย้ายออกทะเบียนบ้านจะเป็นหน้าที่ของเจ้าบ้าน ซึ่งจำเป็นต้องย้ายออกภายใน 15 วัน หากเกินตามระยะเวลาที่กำหนด ตามกฎหมายกำหนดให้มีโทษปรับไม่เกิน 1,000 บาท โดยเจ้าบ้านสามารถยื่นเอกสารกับนายทะเบียนท้องที่ของทะเบียนบ้านเดิม ซึ่งจะผ่านการตรวจสอบเอกสารจากนายทะเบียนก่อนมีการประทับ “ย้าย” หน้าเอกสาร พร้อมมอบเอกสารแจ้งย้ายเข้าต่อไป สำหรับเอกสารที่ใช้ย้ายออกทะเบียนบ้านมีดังนี้

• สำเนาทะเบียนบ้าน (ฉบับเจ้าบ้าน)
• บัตรประจำตัวประชาชนของเจ้าบ้าน
• หนังสือมอบหมายจากเจ้าบ้าน (กรณีผู้แจ้งย้ายไม่ใช่เจ้าบ้าน)
• บัตรประจำตัวประชาชนของผู้ที่ได้รับมอบหมายจากเจ้าบ้าน (กรณีมอบหมาย)
• บัตรประจำตัวประชาชนของผู้ย้ายที่อยู่กรณีแจ้งย้ายที่อยู่ของตนเอง

แจ้งชื่อย้ายเข้าทะเบียนบ้าน

หลังจากเจ้าบ้านแจ้งเรื่องย้ายออกจากทะเบียนบ้านหลังเดิมแล้ว เจ้าบ้านจำเป็นต้องแจ้งชื่อย้ายเข้าทะเบียนบ้านหลังใหม่ภายใน 15 วัน หากไม่ดำเนินการภายในระยะเวลาที่กำหนด จะมีโทษปรับไม่เกิน 1,000 บาท โดยต้องยื่นเอกสารให้กับนายทะเบียนท้องที่ที่ย้ายเข้า หลังจากนายทะเบียนตรวจสอบแล้วจะทำการเพิ่มชื่อในทะเบียนบ้าน และสำเนาทะเบียนบ้าน (ฉบับเจ้าบ้าน) ซึ่งมีเอกสารสำหรับย้ายเข้าทะเบียนบ้านดังนี้

• สำเนาทะเบียนบ้าน (ฉบับเจ้าบ้าน)
• บัตรประจำตัวประชาชนของเจ้าบ้าน
• หนังสือมอบหมายจากเจ้าบ้าน (กรณีผู้แจ้งย้ายไม่ใช่เจ้าบ้าน)
• บัตรประจำตัวประชาชนของผู้ที่ได้รับมอบหมายจากเจ้าบ้าน
• ใบแจ้งการย้ายที่อยู่ (ท.ร. 6) ตอนที่ 1 และ 2 โดยเจ้าบ้านลงนามยินยอมให้ย้ายเข้าแล้ว

รู้วิธีการย้ายเข้า ย้ายออกทะเบียนบ้านแล้ว หากใครสนใจอยากย้ายทะเบียนบ้านเข้าโครงการบ้านเดี่ยว บ้านแฝดน่าอยู่ สามารถเข้าไปดูรายละเอียดโครงการใหม่ อณาสิริ วงแหวน - ลำลูกกา และ อณาสิริ ปิ่นเกล้า - กาญจนาฯ ได้

ได้ความรู้เกี่ยวกับทะเบียนบ้านที่เป็นประโยชน์ต่อคนที่กำลังซื้อบ้านในตอนนี้ไปแล้ว สำหรับใครที่กำลังตัดสินใจซื้อบ้านในช่วงนี้ แนะนำให้รีบคว้าโครงการเด่นทำเลดังกับแสนสิริโปรโมชันดีๆ อย่างโปรโมชันบ้านและทาวน์โฮมพร้อมอยู่พร้อมพบประสบการณ์ซื้อบ้าน แสน Smooth ในทุกขั้นตอน

ขอบคุณข้อมูลจาก: สำนักบริหารการทะเบียน